Thời ấy, Viên là nơi Freud phát minh ra Phân tâm học nhưng Morenno đã tỏ ra đối lập với Freud, đặc biệt về mặt kỹ thuật tâm lý liệu pháp. Trong khi Freud đi sâu vào vô thức của người bệnh, đặt riêng họ lên một đi văng để phát hiện những rối nhiễu vô thức, làm cho chúng biểu lộ ra ngoài và như vậy làm dịu những triệu chứng nhiễu tâm. Morenno đã thay đổi phương pháp tập thể và hoạt động mà ông gọi là "Kịch xã hội". Ông nói rằng con người ta là ở chỗ họ làm, chứ không ở chỗ họ che giấu. (Didier Anzieu đã nêu ra trong "Tâm kịch phân tâm ở trẻ em"). Monreno muốn nói cái mà người ta che giấu đó là cái vô thức của họ và cuộc đời mà nó biểu hiện trong thực tế là điểm tựa đới với họ và trên đó nhà tâm lý liệu pháp phải tác động.
Sau này kịch xã hội trở thành "Tâm kịch" và kỹ thuật được đặt khác cơ bản với phân tâm học cổ điển, còn lý thuyết không khác mấy. Thực ra Monreno không bao giờ hoài nghi về vô thức mà Freud đã đề cập chủ yếu nhiễu tâm mà những phức cảm bị dồn nén vào trong, tâm kịch nằm trong những nghiên cứu của thời đó và có lẽ được coi như là một sự áp dụng của phân tâm học cho những vấn đề thuộc loại khác với nhiễu tâm cổ điển.
Vì lý do đó mà nhiều nhà phân tâm học đã quan tâm đến kỹ thuật tâm kịch từ lâu, đặc biệt với những bệnh nhân đã gặp khó khăn để có ý thức, để suy nghĩ về những ý định và họ có xu hướng chuyển sang hành động mà không suy nghĩ. Những hành động này là chứng cứ cho những ý định của họ, những minh họa cho những vấn đề của họ và thấy cần thiết đem chúng ra thử thách những người khác.
Tiếp cận này, lúc đầu được áp dụng cho người lớn, sau đó được đặc biệt áp dụng tốt cho trẻ em và thanh niên và từ rất sớm ở Pháp năm 1948 những nhóm tâm kịch đã được các nhà phân tâm học đặt ra ở những trung tâm tâm lý liệu pháp.
Monreno không bao giờ chăm sóc trẻ em và khi ông được mời sang Mỹ năm 1925, ông đã phát triển những nguyên tắc điều khiển kỹ thuật của ông chỉ cho người lớn mà thôi.
Trong các buổi làm việc, ông ngồi trên ghế bành trong khi "các bẹnh nhân" biểu diễn các kịch bản. Ông dành cho mình vai trò "giám đốc của trò chơi" trong khi những người tham gia trong nhóm cứ việc đi theo những cảm hứng của họ.
Ngay lập tức, tâm kịch trở thành tâm lý liệu pháp nhóm, cách thức vận hành nó được coi là tương tác lẫn nhau. Hơn nữa, tất cả những gì được biểu lộ điều được coi như ở lúc hiện tại "ở đây và lúc này" (như người ta nói "Here and now" tiếng Anh) và ít có quy chiếu quá khứ. Sự tự phát của hành động phải có một vai trò giải tỏa và mỗi người bệnh là một tác nhân trị liệu của người khác. Moreno gọi cái đó là "nguyên tắc tương tác trị liệu".
Cái gì được nhóm biểu hiện phải giống với thực tế cuộc sống, và không gian của nó được coi như là "tự do và nhiều chiều". Đó là "sân khấu tự phát", ở đó, chủ thể phải giải thoát khỏi những vai trò mà xã hội áp đặt cho họ và cái này là nguồn gốc của những xung đột loạn trí để tái tạo nhân cách thực qua những gặp gỡ "thực" trong lòng của nhóm tâm kịch.
Tôi không đi xa hơn nữa trong việc mô tả những lý thuyết của Moreno để tập trung vào cho rõ hơn phần các nhà phân tâm học đem lại. Moreno không phải là người duy nhất ở thời đó đã nghĩ là quá trình ở nhóm cho phép sắp xếp lại tâm trí mỗi người theo chiều hướng giải tỏa những trở ngại nhiễu tâm. Tuy vậy có một điều kiện là nó được diễn ra dưới sự hướng dẫn của một nhà tâm lý học hoặc tâm thần học, người này theo dõi các buổi diễn sao cho tốt và được cấu tạo khá đủ.
Nhiều nhà phân tâm học đã có những dè dặn về phương pháp của Moreno, trong chừng mực hình như chỉ ông mới là người có thể áp dụng như là ông đã sáng tạo ra, còn đối với những người khác, việc đào tạo xem chừng chưa đủ quy tắc hóa. Ngược lại các nhà phân tâm học đã có một sự đào tạo có đủ chứng cứ và đã hoạt động từ lâu. Vì vậy, họ muốn áp dụng vào tâm kịch những diễn dịch của phân tâm học bằng cách coi cái gì được diên ra như là những biểu tượng vô thức của mỗi người dưới ảnh hưởng của nhóm.
Đã có nhiều nhà phân tâm học, mà không chỉ là một, đã diễn ra với những người tham gia để hiện thân những biểu tượng cần thiết của trò chơi. Một vài nhà phân tâm đã hiểu ngay sự phong phú của phương pháp ở những bệnh nhân người lớn đã gặp khó khăn trong suy nghĩ mọi chuyện, những người này có xu hướng hành động và họ hầu như không thể phân tích được. Vả lại như tôi đã báo hiệu đã có những trẻ em và thành niên do họ còn trẻ và chưa chín chắn họ không có khả năng làm chủ những suy nghĩ và những hành động của họ. Trong 2 trường hợp này, niềm hy vọng là nhóm tâm kịch khi đã đạo diễn vô thức, họ đã nâng cao cái barie (rào cản) của sự dồn nén và khởi động ở người bệnh một sự tiến triển những quá trình tâm trí của mỗi người và cho phép họ thoái lùi lại đối với những ham muốn, những mong ước và những xung đột sơ khởi của họ.
Việc xếp đặt khung cảnh:
Sắp đặt một khung cảnh phân tâm là đặt những giới hạn chúng ta làm mà vẫn để hoàn toàn tự do cho sự tưởng tượng của những người tham gia.
Trong các buổi phân tâm cổ điển, tự thân người bệnh, nếu họ được để mặc cho đời sống huyễn tưởng mà không bị trở ngại, họ giữ sự tự chủ của họ và nếu có những manh động nghĩa là việc chuyển thành hành động, những cái này được phân tích ngay sau đó.
Có một vài điều kiện phải tuân thủ để cho công việc trong nhóm có thể thực hiện được và những kịch bản diễn ra không bị suy thoái do sự kiện các thành viên không thể tự chủ được những xung đột mang tính phá hoại. Trong số họ có những thanh niên có xu hướng dị tính sâu sắc, họ có biểu hiện những khó khăn trầm trọng trong đánh giá thực tiễn. Họ ở trạng thái toàn quyền và hình như họ có thể phá hủy các đồ dùng xung quanh họ, họ bắt đầu ném các ghế trong phòng và các đồng nghiệp của tôi và tôi phải khó khăn lắm mới làm cho họ dừng lại. Đã phải dùng uy quyền để can thiệp, ngay cả dùng cơ bắp để kìm giữ họ lại. Điều hiển nhiên là đứng trước những thanh niên như thế, cần phải nhiều người và thiết lập những điều tiên quyết cần phải có để việc tự chủ được thực hiện thích hợp, không phải sử dụng đến sức mạnh.
Như người ta nói, có những đơn vị không gian và thời gian: Các buổi diễn tiến hành trong một phòng thích hợp, một không gian đủ lớn để chứa được khoẳng chục người. Những nhà tâm lý phải có ít nhất hai người nhưng có thể nhiều hơn. Phần lớn 1 trong số họ có vai trò hướng dẫn cuộc chơi, họ không chơi nhưng trái với Moreno, họ là người quan sát mà không phải là người điều khiển cuộc diễn. Họ quan sát hiểu thấu và sau đó chính họ diễn giải chất liệu đúng như nó đã diễn ra. Các buổi diễn được thực hiện tất cả các tuần, đôi khi thêm, đôi khi bớt tùy theo các người bệnh và sự đánh giá của các nhà tâm lý và những khả năng cho phép. Các buổi diễn kéo dài 30' và được phân bố như sau:
Một kịch bản tưởng tượng trong tuần lễ qua, cái gì đã xảy ra trong đời, hoặc cái gì họ đã mơ tưởng. Sau đó người ta thảo luận xung quanh những chuyện vừa nêu và dần dần một chủ đề hay hơn cả được toát ra. Nếu có ai nói được điều gì kích thích cảm xúc hay trí tưởng tượng của người khác thì điều họ đã kể được coi là điểm xuất phát của một kịch bản.
Dưới sự thúc đẩy của nhà tâm lý học điều khiển buổi diễn và mọi người hầu như liên quan với chủ đề đã chọn, một kịch bản tưởng tượng được xây dựng với các nhân vật: một bà mẹ, một ông bố, tất cả các thành viên của gia đình hoặc của một nơi làm việc, của xã hội. Khi các thành viên bắt đầu đã quen để diễn, họ có thể là biểu tượng của một con vật hoặc một trong những đồ dùng quen thuộc trong đời sống là chứng cứ của đời sống tập thể đã gợi nhớ, gia đình, nơi làm việc, xã hội,...v.v.: một cái bàn, một con chó, con voi, một đồ vật thường dùng hoặc có tính tôn giáo,..v...v.
Khi kịch bản xây dựng xong thì những vai đã rõ và các nhân vật được chọn thường là người đã nêu chủ đề để thể hiện các vai. Việc gán các vai được thảo luận bởi toàn thể những người tham gia và cuối cùng, khi mọi bước tiến hành đã hoàn tất, cuộc chơi bắt đầu.
Cuộc chơi để tạo nhiều khả năng ứng tác cho những người chơi. Những cái được chọn lúc đầu là những nét lớn của của chơi. Mỗi người có thể thêm thắt vào vai của mình những yếu tố riêng của đời sống của họ để có thể diễn và chủ đề của tâm kịch ngay cả khi nó đã được người khác mào đầu, được sử dụng thêm vào kịch điều gì đó trong cuộc đời của họ. Tất cả hoặc hầu hết mọi người đều có cha mẹ, một gia đình, những bạn bè, những kẻ thù, những cấp trên theo thứ bậc, những người mà họ ngưỡng mộ hoặc căm ghét, những người này có một tầm quan trọng quyết định trong đời sống. Đến nỗi là tất cả những trò chơi được lặp đi lặp lại và tạo ra những cảnh kích thích những biểu tượng được chơi và gợi lên những cái nhớ mung lung, những gì đã sống và sẽ được nói lên trong sự nuối tiếc của buổi diễn.
Sau một lúc diễn nhà tâm lý học ngồi đó quyết định ngừng kịch bản, coi như đủ các chuyện đã được biểu lộ để bắt đầu nhận xét. Mọi người sẽ ngồi và ghế của mình và trao đổi các cảm tưởng của mình, các viễn tưởng đã được đưa vào kịch cảnh, những kỷ niệm đã chợt nhớ đến trong tâm trí,..v..v.
Đó là cơ hội đối với các nhà tâm lý đã chơi và đối với nhà quan sát để họ có những giải thích, nhưng có khi không cần thiết vì các bệnh nhân nói chung cuối cùng cũng có khiếu để làm việc này. Với những nhóm trẻ em, điều hiển nhiên là mọi chuyện có hơi khác song đại để những quy tắc và kỹ thuật cũng như thế.
Trong những giới hạn đã đặt ra và không phải là thời gian và không gian còn có những giới hạn liên quan đến công việc tâm kịch. Những người tham gia có thể bộc lộ tất cả những viễn tưởng và điều này có lý do là kịch cảnh là nơi diễn mà mọi sự khác thường có thể nói ra, nhưng cái mà thông thường người ta không nói trong xã hội, được bộc lộ ra. Đôi khi có những dạng gây mếch lòng đối với vẻ đoan trong tự nhiên mà người ta cần có trong đời thường. Đời sống riêng tư nhất tùy tình hình sẽ được bộc lộ ra. Nhưng như các bạn đã biết, tất cả những chuyện đã được che giấu kín cũng thuộc đời sống và nói chung lại là những cái đặt thành vấn đề. Nhưng như tôi đã nói ở đây trong quá khứ, nếu chúng ta xử sự như những thày thuốc phải đạt tới tâm tư của mọi người mà không động chạm đến sự nhạy cảm và phải bảo đảm sự tin cậy thì điều cần thiết là một số chuyện có thể được bộc lộ. Vì vậy cần có một số thận trọng và sự tin cậy trong những quy tắc phải đầy đủ.
Trước tiên, nội dung các buổi làm tâm kịch không được nói rộng ra cho bất kỳ ai trong nhóm làm việc. Đó là nguyên tắc bảo mật. Thứ hai là không được thiết lập các quan hệ riêng đối với những người tham gia nhóm khi ra ngoài xã hội, và mọi sự gặp gỡ ở ngoài nhóm phải được báo cáo. Về chuyện này, điều rõ ràng là bóc trần những yếu tố riêng tư thuộc cá nhân trước những người khác, tạo ra những mối quan hệ có thể dẫn đến những liên kết mật thiết. Vì vậy mọi tiếp xúc bên ngoài cần tránh.
Tuy nhiên trong trường hợp không thể tránh được những tiếp xúc, thí dụ giữa những người cùng làm việc một nơi, hoặc cũng là những thành viên trong một gia đình, thì những gì đã được bộc lộ trong buổi diễn không được dùng làm bằng cớ ở bên ngoài buổi diễn, không được làm lợi khí chống lại người khác '1'.
Qua những tâm sự riêng tư không tránh khỏi cuối các buổi, những hoàn cảnh cá nhân dẫn đến tiết lộ ra những sự kiện, những cử chỉ mà người ta có thể tự trách móc chẳng hạn, hoặc tiết lộ những tình cảm mà người ta có đối với một người mà người ta cùng biết,...v...v. cái đó có thể khiến một vài người nào đó sử dụng những tâm sự đó vào những mục đích đáng ngờ vực. Điều rõ ràng là cái đó cần tránh bằng mọi giá để đảm bảo khả năng vận hành tốt và độ tin cậy của kỹ thuật này.
Sự thẳng thắn, sự trung thực khoa học và tính khách quan phải được gìn giữ. Tất cả những sự thận trọng cũng nhằm tránh để các kịch cảnh được coi là để biết những sự thực. Đây là một việc rắc rối thường xảy ra nhiều hơn người ta tưởng. Giới hạn giữa cái thực và cái hữu tưởng, nó là sự khác nhau cái tồn tồn tại và có vẻ đơn nhưng lại không rõ ràng lắm như người ta nghĩ, tất cả mọi người có ở trong mình những ý tưởng ít nhiều hoang tưởng bộ phận hoặc những ước ao yêu đương không được thỏa mãn và sẵn sàng thực hiện đến nỗi việc cầu xin tâm kịch có thể tạo dựng một người tưởng tượng tuy có thể hiểu được xong vẫn là ảo và điều quan trọng là có một sự thoái lùi nào đó đối với những sản phẩm huyễn tưởng để tất cả những gì được thức tỉnh qua trò chơi và những nghiên cứu nội quan được thiết lập tốt và quy chiếu vào thời quá khứ cuối cùng được nắm bắt lại và nhận biết.
Bởi vì cuối cùng tâm kịch cũng như phân tâm học cổ điển muốn giúp cho những tích tụ không giải thích được trong cuộc sống thời thơ ấu để có được lợi khí cho đời sống lúc trưởng thành. Tôi không nghĩ rằng Moreno bác bỏ sự khẳng định này. Sự khác biệt với Phân tâm học cổ điển gốc là một vấn đề kỹ thuật, cái này được chứng thực bằng thực tế là có một vài bênh lý và một vài giai đoạn lớn tuổi thích hợp hơn với thiết bị này để quay trở lại với bản thân.
Một trường hợp khác là có một tâm kịch ở gia đình. Vì vậy điều rất quan trọng là những gì được biểu lộ trong buổi diễn không được để những thành viên khác trong gia đình sử dụng với mục đích công kích hay hành hạ. Điều này phải được nói trong kịch bản và sau đó lại thuộc về thiết bị đặc biệt này, ở đó có những quy tắc khác với xã hội bình thường. Nếu không, tâm kịch có thể có hại hơn có lợi. ooixc ết định trong đời sống. đhững người này có một tầm quan trọng quyết định trong đời sống. đến n theo thứ bậc, những người.
BÁC SỸ CLAUDE PIGOTT
Người dịch: Nguyễn Hạc Đạm Thư
Trích trong: Thông tin khoa học, số 2 năm 2004
Trung Tâm Nghiên Cứu Tâm Lý Trẻ Em (Trung tâm N-T)
No comments:
Post a Comment